ΟΓΚΟΙ – ΓΥΝ. ΚΑΡΚΙΝΟΣ

ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΗΣ ΜΗΤΡΑΣ Ή ΤΟΥ ΕΝΔΟΜΗΤΡΙΟΥ

Με τον όρο καρκίνο περιγράφονται ομάδες νοσημάτων που η αιτία τους βρίσκεται σε κυτταρικό επίπεδο. Ο όρος αναφέρεται σευπερβολική και απρογραμμάτιστη ανάπτυξη κυττάρων ενός οργανισμού όπου μέχρι την στιγμή που ξεκίνησε η διαδικασία της καρκινογένεσης τα κύτταρα ήταν φυσιολογικά. Οργανικά ο καρκίνος είναι μια ασθένεια των κυττάρων, κατά την οποία τα κύτταρα δεν πεθαίνουν με την ίδια συχνότητα που γεννιούνται, δηλαδή χαλάει ο ρυθμός θανάτου (απόπτωσης) των κυττάρων, με αποτέλεσμα να γεννιούνται πάρα πολλά κύτταρα και να πεθαίνουν λίγα.
Φυσιολογικά, η μήτρα είναι ένα όργανο που έχει σχήμα και μέγεθος αχλαδιού, και αποτελείται από το σώμα, το ενδομήτριο, δηλαδή το εσωτερικό της (εκεί αναπτύσσεται το έμβρυο) και τον τράχηλο. Η μήτρα βρίσκεται στην μικρή πύελο της γυναίκας. Ο καρκίνος της μήτρας αναπτύσσεται στο ενδομήτριο ή στο σώμα της.
Ο καρκίνος του ενδομητρίου είναι ένας από τους συνηθέστερους καρκίνους του γυναικείου γενετικού συστήματος. Σε ποσοστό 70% εμφανίζεται στις μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες κυρίως μεταξύ 55 και 65 χρονών.
Κάθε γυναίκα που μετά τον 1 χρόνο που έχει σταματήσει η περίοδος ξαναδεί αίμα, θα πρέπει άμεσα να επισκεφθεί τον γυναικολόγο. Βεβαίως οι γυναίκες που βρίσκονται στο 40ο έως 50ο έτος της ηλικίας τους που τους παρουσιάζονται ανωμαλίες στην περίοδο όπως μεγάλη διάρκεια, αύξηση της ποσότητας του αίματος και συχνότερη εμφάνιση της περιόδου σε σχέση με πριν, πρέπει επίσης να επισκεφθούν τον Γυναικολόγο. Αν και οι ανωμαλίες αυτές της μήτρας συνήθως οφείλονται στην κλιμακτήριο, ή σε άλλες καλοήθεις παθήσεις της μήτρας θα πρέπει πάντα να ελέγχονται ώστε να αποκλεισθεί η πιθανότητα κακοήθειας.

Αιτιολογικοί παράγοντες του καρκίνου του ενδομητρίου

Η πραγματική αιτία του καρκίνου του ενδομητρίου είναι άγνωστη.
Πολλοί από τους παράγοντες που σχετίζονται με την ανάπτυξη όγκου στην μήτρα συνδέονται με την αυξημένη παραγωγή οιστρογόνων σε αυτήν. Έτσι αυξημένη συχνότητα παρατηρείται :

• Σε γυναίκες στο αίμα τον οποίον κυκλοφορούν πολλά οιστρογόνα είτε γιατί δεν κάνουν ωορρηξία, όπως στις πολυκυστικές ωοθήκες, είτε διότι λαμβάνουν οιστρογόνα ως θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης κατά την εμμηνόπαυση.

• Σε παχύσαρκες γυναίκες (στο λιπώδη ιστό παράγονται οιστρογόνα).

• Σε διαβητικές γυναίκες.

• Σε γυναίκες που έκαναν πολλές προσπάθειες εξωσωματικής γονιμοποίησης.

• Σε γυναίκες που έχουν πολλά χρόνια περίοδο (πρόωρη εμμηναρχή και καθυστερημένη εμμηνόπαυση).

• Σε γυναίκες που κάνουν θεραπεία με αντιοιστρογόνα για καρκίνο μαστού (τα αντιοιστρογόνα σταματούν την ανάπτυξη του καρκίνου του μαστού ενώ αντίθετα έχουν οιστρογονική επίδραση στη μήτρα. Βέβαια η πιθανότητα να αναπτυχθεί καρκίνος στο ενδομήτριο είναι μικρή σε σχέση με αυτό που προσφέρει η θεραπεία αυτή στο μαστό της γυναίκας.

Πιθανά συμπτώματα που μπορεί να κρύβουν καρκίνο της μήτρας.

• Αιμορραγία στην εμμηνόπαυση

• Αιμορραγία η οποία είναι εκτός περιόδου

• Μικροαιμορραγίες μετά την σεξουαλική επαφή

• Γρήγορη και απότομη διόγκωση της κοιλιακής χώρας χωρίς αιτία

• Αυξημένα κολπικά υγρά χρώματος καφέ, μπέζ, έντονο κίτρινο

Πώς γίνεται η διάγνωση;

Η διάγνωση τίθεται με διαγνωστική απόξεση ή με υστεροσκόπηση. Συμπληρωματικές εξετάσεις είναι τοενδοκολπικό υπερηχογράφημα και η μαγνητική τομογραφία κοιλίας.

Στάδια του καρκίνου του ενδομητρίου

ΡΟΜΠΟΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ Στάδιο 1 : O όγκος περιορίζεται στο σώμα της μήτρας
Στάδιο 2 : O όγκος έχει επεκταθεί στον τράχηλο
Στάδιο 3 : O όγκος έχει επεκταθεί πέρα από την μήτρα αλλά δεν εξέρχεται από την πύελο και δεν διηθεί την ουροδόχο κύστη ή το έντερο
Στάδιο 4 : O όγκος έχει διηθήσει το ορθό, ή την ουροδόχο κύστη, ή έχει επεκταθεί σε απομακρυσμένους ιστούς

Αντιμετώπιση του καρκίνου του ενδομητρίου
Η αντιμετώπιση του καρκίνου του ενδομητρίου γίνεται με χειρουργική επέμβαση ή και ακτινοθεραπεία, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις χορηγούνται παράλληλα και διάφορα σκευάσματα προγεστερινοειδών. Η χειρουργική επέμβαση γίνεται είτε με ανοιχτή τομή είτε κλειστά με ρομποτική – λαπαροσκοπική επέμβαση και αφορά στην αφαίρεση της μήτρας με τα εξαρτήματά της (σάλπιγγες και ωοθήκες) ή και αφαίρεση πυελικών λεμφαδένων σε πιο προχωρημένο στάδιο. Η επέμβαση αυτή μπορεί να γίνει μετά από ακτινοθεραπεία.
Στην περίπτωση που ο όγκος έχει επεκταθεί πέρα από την μήτρα υπάρχει δυνατότητα να χορηγηθεί εξωτερική ακτινοβολία αλλά και ενδοκοιλοτική, ή εκτελείται χειρουργική επέμβαση πιο εκτεταμένη από μια απλή υστεροκτομία, η οποία λέγεται ριζική υστερεκτομία και συνοδεύεται με αφαίρεση πυελικών και παραορτικών λεμφαδένων.

Παράγοντες που ελαττώνουν τον κίνδυνο ανάπτυξης του καρκίνου της μήτρας

• Η χρήση αντισυλληπτικών χαπιών για μεγάλο χρονικό διάστημα στις γυναίκες με ανωορρεκτηκούς κύκλους, μειώνει τον κίνδυνο

• Η άσκηση και η υγιεινή διατροφή

• Η αποφυγή της παχυσαρκίας

• Η αντιμετώπισή του διαβήτη

Πρόληψη

Η πρόληψη έχει σαν αποτέλεσμα την αντιμετώπιση του καρκίνου στο πρώτο στάδιο το οποίο θεραπεύεται πλήρως. Κάθε γυναίκα που μετά τον πρώτο χρόνο που έχει σταματήσει η περίοδος ξαναδεί αίμα θα πρέπει άμεσα να επισκεφθεί τον Γυναικολόγο. Βεβαίως οι γυναίκες που βρίσκονται στο 40ο έως 50ο έτος της ηλικίας τους που τους παρουσιάζονται ανωμαλίες στην περίοδο όπως μεγάλη διάρκεια, αύξηση της ποσότητας του αίματος και συχνότερη εμφάνιση της περιόδου σε σχέση με πριν, πρέπει επίσης να επισκεφθούν το γυναικολόγο. Αν και οι ανωμαλίες αυτές της μήτρας συνήθως οφείλονται στην κλιμακτήριο, ή σε άλλες καλοήθεις παθήσεις της μήτρας θα πρέπει πάντα να ελέγχονται ώστε να αποκλεισθεί η πιθανότητα κακοήθειας. Η γυναικολογική εξέταση, το τεστ-Παπανικολάου και το υπερηχογράφημα μήτρας-ωοθηκών αποτελούν τα βασικά όπλα για την πρόληψη του γυναικολογικού καρκίνου.

ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΡΑΧΗΛΟΥ ΤΗΣ ΜΗΤΡΑΣ

Τι είναι ο καρκίνος;

ΤΡΑΧΗΛΟΣ - ΚΟΛΠΟΣ Με τον όρο καρκίνο περιγράφονται ομάδες νοσημάτων που η αιτία τους βρίσκεται σε κυτταρικό επίπεδο. Ο όρος αναφέρεται σευπερβολική και απρογραμμάτιστη ανάπτυξη κυττάρων ενός οργανισμού όπου μέχρι την στιγμή που ξεκίνησε η διαδικασία της καρκινογένεσης τα κύτταρα ήταν φυσιολογικά. Οργανικά ο καρκίνος είναι μια ασθένεια των κυττάρων, κατά την οποία τα κύτταρα δεν πεθαίνουν με την ίδια συχνότητα που γεννιούνται, δηλαδή χαλάει ο ρυθμός θανάτου (απόπτωσης) των κυττάρων, με αποτέλεσμα να γεννιούνται πάρα πολλά κύτταρα και να πεθαίνουν λίγα.
Φυσιολογικά, η μήτρα είναι ένα όργανο που έχει σχήμα και μέγεθος αχλαδιού, αποτελείται από το σώμα και τον τράχηλο και βρίσκεται στην μικρή πύελο της γυναίκας. Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας μπορεί να αναπτυχθεί α) στον ενδοτράχηλο (δηλαδή στο κανάλι που επικοινωνεί με το εσωτερικό της μήτρας και αποτελείται από κυλινδρικά κύτταρα), ή β) στον εξωτράχηλο (δηλαδή το τμήμα του τραχήλου που βλέπει στον κόλπο, και αποτελείται από πλακώδη κύτταρα).
Η ηλικία κατά την οποία παρατηρείται εμφάνιση του καρκίνου είναι από τα 25 έως τα 55 έτη. Τα τελευταία χρόνια έχει παρουσιαστεί μια αύξηση σε γυναίκες μικρότερης ηλικίας. Στην περιοχή του τραχήλου μπορεί να δημιουργηθεί είτε ένας κακοήθης είτε ένας καλοήθης όγκος. Οι συχνότερες μορφές κακοήθους όγκου είναι ο επιθηλιακός καρκίνος σε ποσοστό 90% των περιπτώσεων και αναπτύσσεται στον εξωτράχηλο και το αδενοκαρκίνωμα σε ποσοστό 10% των περιπτώσεων που εμφανίζεται στο εσωτερικό μέρος του τραχηλικού καναλιού, στον ενδοτράχηλο.

Ποιες είναι αιτίες του καρκίνου τραχήλου της μήτρας;

Οι αιτίες που μπορούν να προκαλέσουν καρκίνο στον τράχηλο της μήτρας δεν έχουν γίνει ακόμα απόλυτα γνωστές. Υπάρχουν όμως ορισμένοι παράγοντες κινδύνου που φαίνεται να παίζουν σημαντικό ρόλο:

• Μόλυνση από τους ιούς των ανθρωπίνων θηλωμάτων, ή αλλιώς Human Papilloma Virus ή HPV. Έχει αποδειχθεί ότι στο 99% των καρκίνων του τραχήλου έχουν βρεθεί τύποι HPV υψηλού κινδύνου. Υπάρχουν περίπου 150 διαφορετικοί τύποι του ιού HPV. Βλέπε:HPV

• Σεξουαλική δραστηριότητα: Οι γυναίκες που είχαν έντονη σεξουαλική δραστηριότητα σε μια νεαρή ηλικία και με πολλούς ερωτικούς συντρόφους έχουν περισσότερο κίνδυνο να παρουσιάσουν τον καρκίνο αυτό. Έναρξη της σεξουαλικής δραστηριότητας σε ηλικία μικρότερη των 17 ετών αυξάνει τον κίνδυνο για την ασθένεια.

• Ηλικία

• Κάπνισμα

• Όταν το τεστ-Παπανικολάου ανιχνεύσει προκαρκινικές αλλοιώσεις στον τράχηλο της μήτρας. Υπάρχουν σύμφωνα με το νέο σύστημα αξιολόγησης των δυσπλασιών 2 ειδών αυξανόμενης σοβαρότητας αλλοιώσεις, LGSIL και HGSIL.

• Ανοσοκατεσταλμένες, ή γυναίκες που πάσχουν από AIDS.

Ποια είναι τα συμπτώματα του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας;

Ο καρκίνος του τραχήλου στα πρώτα στάδια είναι σχεδόν πάντα ασυμπτωματικός. Σε προχωρημένο στάδιο μπορεί η γυναίκα να έχει:

• πόνο στην κοιλιακή χώρα,

• πολλά, δύσοσμα, κεχρωσμένα υγρά

• αιμορραγία εκτός περιόδου,

Πως γίνεται η διάγνωση του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας;

Η διάγνωση τίθεται με το τεστ-Παπανικολάου, και τη λήψη βιοψιών με κολποσκόπηση. Η κολποσκόπηση είναι ο ανώδυνος οπτικός έλεγχος του τραχήλου με ένα ειδικό μηχάνημα, μετά από τον χρωματισμό αυτού με δύο διαφορετικά υγρά και με δύο χρωματικά φίλτρα.

Σταδιοποίση του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας

ΣΤΑΔΙΟ 1

Ο καρκίνος περιορίζεται αυστηρά στον τράχηλο. Η διήθηση του στρώματος έχει μέγιστο βάθος 5mm, οριζόντια έκταση 7mm και αναγνωρίζεται μόνο μικροσκοπικά.

ΣΤΑΔΙΟ 2

Ο καρκίνος επεκτείνεται πέραν του τραχήλου αλλά όχι έως το πυελικό τοίχωμα. Υπάρχει επέκταση στον κόλπο αλλά όχι στο κάτω τριτημόριο. Αρχικά δεν υπάρχει διήθηση του παραμητρίου αλλά σε δεύτερη φάση διηθείται.

ΣΤΑΔΙΟ 3

Ο καρκίνος επεκτείνεται έως και το πυελικό τοίχωμα ή στο κάτω τριτημόριο του κόλπου.

ΣΤΑΔΙΟ 4

Υπάρχει επέκταση εκτός πυέλου ή κλινικά διαπιστωμένη συμμετοχή του βλεννογόνου της ουροδόχου κύστεως ή του ορθού. Στη συνέχεια εξάπλωση του όγκου στα παρακείμενα όργανα και στη συνέχεια σε απομακρυσμένα όργανα.

Ποια είναι η θεραπεία του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας;

Η θεραπεία του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας είναι χειρουργική, ή με ακτινοβολία. Η χειρουργική περιλαμβάνει την αφαίρεση της μήτρας συνήθως με τα εξαρτήματά της(σάλπιγγες-ωοθήκες), αφαίρεση των συνδέσμων της μήτρας, των πυελικών και παραορτικών λεμφαδένων, και του άνω τριτημορίου του κόλπου, και εφαρμόζεται στα στάδια 1 και 2 της νόσου. Η ακτινοβολία μπορεί να εφαρμοστεί σε όλα τα στάδια.

Τι πρέπει να κάνω για να μην πάθω καρκίνο του τραχήλου της μήτρας;

Όλες οι γυναίκες οφείλουν να κάνουν:
α) Τεστ-Παπανικολάου μία φορά το χρόνο, ξεκινώντας ένα χρόνο μετά την πρώτη τους σεξουαλική επαφή. Αν όλες οι γυναίκες κάνουν Τεστ-Παπανικολάου κάθε χρόνο δεν θα υπάρχει καρκίνος του τραχήλου της μήτρας, διότι με το Τεστ Παπανικολάου ανευρίσκονται οι υψηλού βαθμού δυσπλασίες που είναι προκαρκινικές καταστάσεις και θεραπεύονται πολύ απλά, με τοπική αφαίρεση της βλάβης, και έτσι η γυναίκα δεν προχωράει ποτέ σε ανάπτυξη καρκίνου του τραχήλου.
β) επίσης υπάρχει τώρα πια το εμβόλιο κατά των ιών που προκαλούν τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Όλες οι κοπέλες από 12 ετών πρέπει να εμβολίζονται κατά των HPV ιών.
Υπάρχουν αυτή τη στιγμή στην αγορά, δύο είδη εμβολίων : 1) το Gardasil που προστατεύει από λοίμωξη από τους HPV ιούς 6,11,16 και 18, και 2) το Cervarix που προστατεύει από τη λοίμωξη από τους HPV τύπους 16 και 18, οι οποίοι είναι οι πλέον καρκινογόνοι. Επειδή και τα δύο εμβόλια είναι μόνο για τους ογκογόνους τύπους 16 και 18, δεν μπορούν να εξασφαλίσουν προστασία 100% από τον καρκίνο του τραχήλου, διότι υπάρχουν και άλλοι ογκογόνοι τύποι HPV (31, 33, 35, 39, 45, 51, 52, 53, 55, 56, 57, 58, 59, 68). Όμως έχει αποδειχτεί ότι βοηθάνε συνεργικά και για την προστασία εν μέρη από κάποιους επιπλέον HPV ογκογόνους τύπους. Πάντως οι τύποι 16 και 18 είναι οι πιο συχνοί και κακοηθέστεροι.
γ) επίσης η υγιεινή διατροφή, με φρούτα και λαχανικά, ο επαρκής ύπνος και η διακοπή του καπνίσματοςαποτελούν βασικές προϋποθέσεις για καλή άμυνα του οργανισμού, και αποφυγή της ανάπτυξης καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Έχει αποδειχθεί ότι η διακοπή του καπνίσματος, υποστρέφει (εξαφανίζει) γρηγορότερα και σε μεγάλο βαθμό τις δυσπλασίες του τραχήλου.

Καρκίνος του Μαστού

Ο καρκίνος του μαστού προκαλείται από τη βλάβη των κυττάρων του μαστού, τα οποία αυξάνονται δημιουργώντας κακοήθη όγκο. Αποτελεί τον συνηθέστερο καρκίνο στις γυναίκες.

Ποια είναι τα συμπτώματα;

• όζος (πολύ μικρό ογκίδιο ) στο στήθος, ο οποίος είναι ψηλαφητός

• ένα ή περισσότερα μικρά οζίδια στην περιοχή της μασχάλης(λεμφαδένες)

• αλλαγή του δέρματος του μαστού (ερεθισμός, κοκκίνισμα, όψη σαν φλοιός πορτοκαλιού)

• αλλαγή στην εικόνα της θηλής του μαστού (εισολκή της θηλής).

• έκκριση υγρού από τη θηλή.

Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου;

• το οικογενειακό ιστορικό

• η παρατεταμένη έκθεση σε οιστρογόνα, όπως στη θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης (η οποία όμως προφυλάσσει τις γυναίκες από άλλες σοβαρές παθήσεις) και η πρώιμη έναρξη της εμμήνου ρύσεως και η καθυστερημένη εμμηνόπαυση

• η ηλικία (οι γυναίκες μετά τα 40 πρέπει να κάνουν τακτικά μαστογραφία)

• οι αλλαγές στα γονίδια BRCA1 ή BRCA2, τα οποία σχετίζονται με τον καρκίνο του μαστού

• η πρώτη εγκυμοσύνη σε μεγάλη ηλικία

• η έκθεση σε βλαβερή ακτινοβολία

• η παχυσαρκία

Πως γίνεται η διάγνωση;

Αρχικά συνήθως ο όγκος εντοπίζεται με ψηλάφηση και στη συνέχεια γίνονται εξετάσεις όπως:

• υπερηχογράφημα μαστού

• μαστογραφία

• μαγνητική τομογραφία

• βιοψία, εξετάζεται δηλαδή μικροσκοπικά ιστός ή υγρό που έχει αφαιρεθεί από το μαστό

Πώς αντιμετωπίζεται;

Ο καρκίνος του μαστού ανήκει στην κατηγορία των καρκίνων που συνήθως αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά, ειδικά αν η διάγνωση είναι έγκαιρη. Η θεραπεία μπορεί να γίνει με ακτινοβολία, μεχημειοθεραπεία με ορμονικά φάρμακα ή με χειρουργική επέμβαση.

Πώς μπορεί να προληφθεί;

Είναι απολύτως απαραίτητο κάθε γυναίκα να ψηλαφεί μόνη της τους μαστούς της μία φορά το μήνα ,μετά την περίοδο(7η -11η μέρα του κύκλου).Οι περισσότεροι όγκοι έχουν βρεθεί από τις ίδιες τις γυναίκες! Αδιαμφισβήτητα πρέπει από την ηλικία των 20 ετών να γίνεται μία τουλάχιστον ψηλάφηση το χρόνο και από τον γυναικολόγο, η οποία να συνοδεύεται και από υπερηχογράφημα μαστών. Σε ηλικία 35-40 ετών πρέπει να γίνεται η πρώτη μαστογραφία (αναφοράς) την οποία κρατάει η γυναίκα στο αρχείο της για σύγκριση με τις επόμενες μαστογραφίες. Μετά τα 40 έτη πρέπει να γίνεται εκτός από μαστογραφία μια φορά το χρόνο, κάθε χρόνο, και υπερηχογράφημα και ψηλάφηση μαστών από τον ειδικό ιατρό. Για να μειωθεί η πιθανότητα εμφάνισης αυτού του τύπου καρκίνου καλό είναι να υιοθετήσετε έναν υγιή τρόπο ζωής, που να περιλαμβάνει σωστή διατροφή και άσκηση και πρόληψη της παχυσαρκίας. Επιλέξετε επίσης να γίνετε μητέρες πριν την ηλικία των τριάντα ετών και προτιμάτε να θηλάζετε το μωρό σας.