Παρενθετη μητροτητα

Παρένθετη μητρότητα («δανεισμός» μήτρας)

Τι είναι
Υπάρχουν αρκετά ζευγάρια όπου η γυναίκα για καθαρά ιατρικούς λόγους δεν μπορεί να κυοφορήσει η ίδια. Στα ζευγάρια αυτά προσφέρεται η δυνατότητα «δανεισμού» της μήτρας μιας τρίτης γυναίκας (φέρουσα ή κυοφόρος), η οποία δέχεται δίχως όρους ή απώτερα οικονομικά οφέλη, να κυοφορήσει και να γεννήσει το γονιμοποιημένο ωάριο του ζεύγους.
Με επιστημονικούς όρους, «παρένθετη μητρότητα» ή «δανεισμό μήτρας» εννοούμε την περίπτωση κατά την οποία μεταφέρεται για κυοφορία στο σώμα τρίτης γυναίκας (της παρένθετης) γονιμοποιημένο ωάριο ξένο προς την ίδια. Το γονιμοποιημένο ωάριο θα έχει προέλθει:

• από γενετικό υλικό του άτεκνου ζευγαριού που επιθυμεί την απόκτηση παιδιού
• από σπέρμα του συζύγου ή συντρόφου της γυναίκας που επιθυμεί να αποκτήσει παιδί και ωάριο άλλης γυναίκας
• από ωάριο της γυναίκας που επιθυμεί να αποκτήσει παιδί και σπέρμα τρίτου δότη
• από γενετικό υλικό τρίτων προσώπων

Σε κάθε περίπτωση δηλαδή η παρένθετη μητέρα δεν επιτρέπεται να κυοφορεί δικό της γονιμοποιημένο ωάριο. Έτσι, γενετικά το παιδί δεν ανήκει στην «παρένθετη», τη γυναίκα δηλ. που το γεννάει και δεν έχει καμία σχέση με τα γονίδιά της.
Η διαδικασία της «παρένθετης μητρότητας» είναι μια πρακτική που βασίζεται σε καθαρά αλτρουιστικά και ανιδιοτελή κίνητρα.

Πότε εφαρμόζεται
Η παρένθετη μητρότητα εφαρμόζεται σε ζευγάρια που διαθέτουν φυσιολογικά ωάρια και σπερματοζωάρια, αλλά η γυναίκα δε διαθέτει λειτουργική μήτρα ή παρουσιάζει ανωμαλίες της μήτρας που εμποδίζουν την κυοφορία για ιατρικούς λόγους. Επίσης, σε περιπτώσεις που η γυναίκα αντιμετωπίζει άλλα ιατρικά προβλήματα, όπως νεφρική ανεπάρκεια, καρδιολογικές παθήσεις, ορμονικές διαταραχές, διαρκή και βαριάς μορφής λήψη φαρμακευτικής αγωγής και αυξημένο κίνδυνο αποβολή από προηγούμενες ανεπιτυχείς προσπάθειες.
Η μέλλουσα παρένθετη μητέρα υποβάλλεται σε ιατρικές εξετάσεις και σε ενδελεχή ψυχολογική αξιολόγηση. Αντίστοιχα, ελέγχεται η υγεία (πνευματική και σωματική) των προσώπων που επιδιώκουν να αποκτήσουν παιδί.
Το ωάριο της γυναίκας που επιθυμεί να τεκνοποιήσει γονιμοποιείται με το σπέρμα του συντρόφου της μέσα στο εμβρυολογικό εργαστήριο και στη συνέχεια «μεταφέρεται» στη μήτρα της παρένθετης μητέρας. Έτσι, μπορούμε να πούμε ότι έχουμε τη «γενετική» μητέρα, εκείνη δηλαδή που δίνει το ωάριό της το οποίο γονιμοποιείται με το σπέρμα του συζύγου/ συντρόφου της και τη «φυσική μητέρα», εκείνη δηλαδή που κυοφορεί το έμβρυο και γεννά το παιδί της πρώτης.
Στις συνηθέστερες των περιπτώσεων παρένθετη μητέρα είναι συγγενής ή φίλη του ζεύγους. Η συμφωνία για κυοφορία από τρίτη γυναίκα γίνεται χωρίς οποιοδήποτε αντάλλαγμα. Δεν συνιστά αντάλλαγμα: α) η καταβολή των δαπανών που απαιτούνται για την επίτευξη της εγκυμοσύνης, την κυοφορία, τον τοκετό και τη λοχεία, β) κάθε θετική ζημία της κυοφόρου εξαιτίας αποχής από την εργασία της, καθώς και οι αμοιβές για εξαρτημένη εργασία, τις οποίες στερήθηκε λόγω απουσίας, με σκοπό την επίτευξη της εγκυμοσύνης, την κυοφορία, τον τοκετό και τη λοχεία.

Ποσοστά Επιτυχίας
Η παρένθετη μητρότητα επιτρέπεται υπό τους όρους που προβλέπονται στα άρθρα 1458 Α.Κ. και όγδοο του Ν. 3089/2002 και υφίσταται στην Ελλάδα από το 2005, όποτε και μπήκε σε εφαρμογή η σχετική νομοθεσία του υπουργείου Υγείας. Ο ΝΟΜΟΣ ΥΠ’ ΑΡΙΘ. 3305 (ΦΕΚ Α΄17 27.1.2005) που αφορά στην Εφαρμογή της Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής, προβλέπει τον τρόπο εφαρμογής αυτής της πρακτικής όσον αφορά το πλαίσιο που θα γίνονται αυτές οι επεμβάσεις, τις τεχνικές που θα χρησιμοποιηθούν, τις προδιαγραφές των μονάδων κλπ.
Η παρένθετη μητρότητα επιτρέπεται με δικαστική απόφαση που παρέχεται πριν από τη μεταφορά, ύστερα από αίτηση της γυναίκας που επιθυμεί το παιδί. Οι προϋποθέσεις για να χορηγηθεί η άδεια είναι καταρχήν η γυναίκα που επιθυμεί το παιδί να μην μπορεί να κυοφορήσει η ίδια, πλην όμως να βρίσκεται σε ηλικία φυσικής ικανότητας αναπαραγωγής, ενώ η γυναίκα που αναλαμβάνει να κυοφορήσει πρέπει να είναι, ενόψει της κατάστασης της υγείας της, κατάλληλη για κυοφορία. Στο δικαστήριο πρέπει να προσκομίζεται έγγραφη και χωρίς αντάλλαγμα συμφωνία μεταξύ των μερών, δηλαδή των προσώπων που επιθυμούν το παιδί και της κυοφόρου γυναίκας, καθώς και του συζύγου της τελευταίας αν αυτή είναι έγγαμη, με την οποία εκτός από την συμφωνία τους για την διενέργεια της πράξης, να δηλώνουν ότι τα γονιμοποιημένα ωάρια, που εμφυτεύονται στη μήτρα της κυοφόρου, δεν θα ανήκουν στην ίδια. Τέλος η γυναίκα που επιθυμεί το παιδί (και υποβάλλει την αίτηση) και η κυοφόρος γυναίκα θα πρέπει να έχουν την κατοικία τους στην Ελλάδα.
Η παρένθετη μητρότητα είναι μια μορφή εξωσωματικής γονιμοποίησης, με ποσοστά επιτυχίας που κυμαίνονται από 30, 60, 70%, ανάλογα με το πρόβλημα και το περιστατικό.